Forum

TESİSLERİNDE LOKANTASI DA BULUNAN AKARYAKIT BAYİLERİNİN ÖNEMLİ BAZI KONULARI VE MUHASEBE İŞLEMLERİ



Sedat ÜNALAN *





IGİRİŞ

ÜIkemizde daha çok karayolundan yararlanıldığı bir gerçektir. Bu neden­le yol boylarında akaryakıt bayilerinin sayısı gün geçtikçe artmaktadır.

Akaryakıt bayileri çoğu kez dinlenme tesisleri ve lokanta işletmeciliği de yapmaktadır. Yukarıdaki işleri birlikte yapan işletmelerin müşterek bazı sorunlarla karşılaştıkları bir gerçektir. Bu sorunlardan önemli bir kısmı aşağı­da gösterilmiştir.

1Akaryakıt taşıyan kendi tankerlerine doldurup tükettikleri akaryakıtla ilgili işlemler ve muhasebe kayıtları

2İşletmede ve değişik seksiyonlarda çalışan personele verilen yemekler 3Tesislerde mola veren otobüslerin personeline ikram edilen yemekler

yukarıdaki konuların tabi tutulacağı işlemleri ve tek düzen muhasebe sistemi­ne göre muhasebe kayıtlarını görelim.



II AKARYAKIT TAŞIYAN TANKERİN KENDİ İŞLETMESİNİN POMPASIN­DAN DOLDURDUĞU MAZOT NASIL KAYDEDİLECEK

Tankerlere dağıtım için doldurulan mazot işletmeden çekilen bir kıymettir bu nedenle emsal bedeliyle değerlendirilmesi gerekir. Bu işlem için pompadan çı­kış yapılınca faturası kesilir ve:

600 YURT İÇİ SATIŞLAR hesabının alacağına kaydedilir elbette bu arada KDVde ilgili:

391 HESAPLANAN KDV hesabının alacağına kaydedilir. Görüldüğü gibi bu­raya kadar söz konusu mazot satılmış gibi işlem görmüştür. Yukarıdaki işle­min karşıtı olarak ise; kesilen fatura:

760 PAZARLAMA SATIŞ VE DAĞITIM GİDERLERİ hesabının borcuna ve ilgili tali hesaba kaydedilir. 2.000.000 TLJık mazot faturası kesildiğini varsa­yıp ilgili kaydı yapalım.



____________ /______________

760 PAZARLAMA

SATIŞ VE DAĞ. GİD. 2.000.000
03.02 AKARYAKIT GİD.
191 İNDİRİLECEK KDV 300.000

600 YURT İÇİ SATIŞLAR 2.000,000
391 HESAPLANAN KDV 300.000
____________ /_______________

yukarıdaki kayıttan sonra ilgilendiği­miz hesaplara ait yorum.

aDepoya doldurulup sarfedilen ma­zot gider kaydedilmiştir.

bAynı mazotun emsal bedeliyle fatu­rası kesilip gelir gösterilmiştir.

cKDV karşılıklı çalışmış ve nötrlenmiştir.

d 760 ve 600 hesaplar genel sistem içinde çalışır ve dönem sonunda so­nuç hesaplarına aktarılırlar.



IH ŞİRKETTE ÇALIŞAN İŞÇİLERE VERİLEN YEMEKLE İLGİLİ İŞ­LEM VE MUHASEBE KAYITLARI NASIL OLACAK

Lokantalarda üretilen yemekler satışa arz edilir. Ancak lokantada çalışanla­ra da yemek verilmesi doğaldır. Satı­şa arzedilen yemeklerle çalışan per­sonele yedirilen yemekleri ayrı dü­şünmek gerekir.Yemek üretiminde kullanılacak hammaddeler:

150 STOK HESABINDA gösterilir ve detaylandırılabilir. Satışa arzedilmek üzere hazırlanacak yemeklerle ilgili ham maddeler bu hesaptan çıka­rılarak:

740 HÎZMET ÜRETİM MALİYETİ hesabına aktarılır. Ayrıca satışa arzedilecek yemeklerin maliyetine işçi ücretlerinden pay da yüklenir ve üretilen yemeğin maliyeti oluşturulur. Porsiyon sayısına bölünerek porsiyon maliyeti de saptanır.Personele yedirilecek yemekler için sarfedilen ham maddeler ise personelin çalıştığı bö­lüme ait gider hesaplarına dağıtılır.

Örneğin; Pazarlama satış ve dağıtım­da çalışan ve genel yönetimde çalı­şan iki bölüm olduğunu varsayarsak bu iki bölüme dağıtılır. Durumu örnekliyelim.



ÖRNEK:

Ambardan çıkışı yapılan 30.000.000 TL.lık hammaddenin dağılımı:

Satış için hazırlanan kısma: 24.000.000TL

Pazarlama ve satış dağıtım

elemanlarına ait kısma:...... l .500.000 TL

Genel yönetimde çalışanlara

alt kısma:......................... 4.500.000 TL

işçi ücretlerinden

verilecek pay :................. 2.000.000 TL

Gerekli kaydı yapalım:



____________ /______________

740 HİZMET ÜRETİM

MALİYETİ 26.000.000

01.1 ilk.Mad.MIZ.24.000.000

01.2 işçilik.... 2.000.000

760 PAZARLAMA SATIŞVE

DAĞITIM GİD. 300.000

770 GENEL YÖN. GİD. 4.500.000

150 STOKLAR 30.000,000

373 B VE GİDER KARŞILIK 2.000.000

373.02 işçilik Kars. 2.000.000
___________ /_______________



yukarıdaki kayıttan sonra ilgilendiği­miz hesaplara ait yorum:



a Hizmet üretim maliyeti hesabında oluşan maliyet karşılığı 100 porsi­yon yemek üretilmişse porsiyon ma­liyeti:

26.000.000 r 100=260.000 TL.dir.

b Bu yemeklerin %20 karla satıldığı­nı var sayarsak aşağıdaki kaydı yap­mamız gerekir.



____________ /______________

100 KASA 35.880.000

600 YURT İÇİ SATIŞLAR 31.200.000
391 HESAPLANAN KDV 4.680.000

____________ /_______________



cDönem sonunda gider hesapları so­nuç hesaplarına yansıtılır. Hizmet üretim maliyeti hesabı da yurt içi sa­tışlar hesabı ile karşılaştırılır kalanı sonuç hesabına yansıtılır.

dlşlemlerin KDV ilişkileri:

Hammadde alımları sırasında ödenen KDV'ler satış sonrası alınanlardan indirilir.



IV ŞİRKET TESİSLERİNDE MOLA VEREN OTOBÜSLERİN PERSONE­LİNE BEDELSİZ OLARAK VERİ­LEN YEMEKLER NASIL KAYDEDİ­LECEK

Tesislerde mola veren otobüs perso­neline bedelsiz olarak verilen yemeklerin ham maddeden oluşan maliyet bedelleri temsil ve ağırlama olarak düşünüldüğünde:

740 HİZMET ÜRETİM MALİYETİ

740.01.05.07 TEMSİL VE AĞIRLA­MA GİDERLERİ

hesabında gösterilir. Durumu örnek­leyelim.



ÖRNEK:

Otobüsler personeline 5.200.000 TL. lik hammadde sarfı ile yemek verildi­ği saptandığından aşağıdaki kayıt ya­pılır:



___________ /______________

740 HİZMET ÜRETİM

MALİYETİ 5.200,000

740.01.05.07 Temsil ağırlama giderleri

150 STOKLAR 5.200.000
___________ /_______________



yukarıdaki kayıttan sonra yorum.

Tesislerde mola veren otobüsler per­soneline bedelsiz verilen yemekler hizmet üretim maliyeti gurubunda dü­şünülür. Dönem sonlarında sonuç he­saplarına aktarılır.