Forum

ÜRETİM MALİYETİNDE İŞÇİLİK GİDERLERİ
19 Temmuz 2011 by Volkan Kara

İşletmelerde İşçilik Giderleri
Üretim maliyetinin hesaplanmasında ilk madde ve malzeme giderlerinden sonra ikinci sırada olan işçilik giderlerini bu yazıda inceleyeceğiz.

İşçilik giderlerini, üretimin yapılması (veya hizmetin yapılması için kullanılan işgücü için hesaplanan ve ödenen parasal tutar olarak tarif etmek mümkün.

İşçilik giderleri, üretim (veya hizmet) maliyetinin bir unsuru olmakla birlikte faaliyet giderlerinin de bir öğesi olabilmektedir.

Yani bazı işçilik giderleri üretim maliyeti dışında ar-ge giderlerine, pazarlama satış ve dağıtım giderlerine, yönetim giderlerine girebilmektedir. Ar-ge çalışmaları için yapılan işçiliği, ambalajlama ve ürün depolama işçiliğini, idari bölümler için kullanılan idari hizmet işçiliğini örnek verebiliriz.

Üretim Maliyeti İşçilik Giderleri
Üretim maliyeti açısından baktığımızda işçilik giderlerini ;

- Direkt işçilik giderleri,

- Endirekt işçilik giderleri, olarak gruplandırabiliriz.

Direkt İşçilik Giderleri

Üretim faaliyetini doğrudan gerçekleştiren maliyet merkezlerinde çalışan ve üretimi fiilen gerçekleştiren işgücü için hesaplanan parasal tutar, direkt işçilik giderini oluşturur.

Bu gider, tek düzen hesap planı 7/A seçeneğinde “720 Direkt İşçilik Giderleri” hesabında izlenir (7/B seçeneğinde “791 İşçi Ücret ve Giderleri&rdquo.

Direkt işçilik giderinin özelliği, hangi ürünün üretimi için yapıldığının bilinmesi ve doğrudan o ürünün maliyetine yüklenebilmesidir.

Endirekt İşçilik Giderleri

Ürün üretim maliyetine doğrudan yüklenemeyen direkt işçilik dışındaki hafta ve genel tatil ücretleri ve sosyal sigorta işveren payları gibi giderler ile üretim faaliyetine destek olan işgücü giderleridir.

Endirekt işçilik giderleri, ürünün maliyetine doğrudan yüklenemediği için, üretimin özelliğine göre belirlenen dağıtım anahtarları vasıtasıyla ürün maliyetine yüklenebilir.

Bu gider tek düzen hesap planı 7/A seçeneğinde “730 Genel Üretim Giderleri” hesabında izlenir (7/B seçeneğinde “791 İşçi Ücret ve Giderleri&rdquo.


Işçilik giderleri
İşçilik Giderlerinde Özellikli Konular
Özellikli konular olarak, boşa geçen işçiliği, fazla mesai ödemelerini, yıllık izin ve ikramiye ödemelerini, kıdem tazminatı ödemelerini göstermek mümkün.

Bu özellikli konularda giderin üretim maliyetine mi alınacağı, yoksa dönem gideri olarak mı kaydedileceği önem arz etmektedir.

Boşa Geçen İşçilik

Boşa geçen işçilik maliyeti çeşitli nedenlerden oluşabilmektedir.

- Malzeme siparişinin geç verilmesi, malzemenin üretim plânına uygun olarak üretim için hazır hale getirilememesi nedeniyle üretimin durması,

- Üretim için kullanılan makine ve teçhizatlardaki arızalanma veya başka bir sebeple üretimin durması,

- Malzemelerin kalite ve kontrolünde çıkan kabul edilemez kararı sonrası üretimin durması,

- Enerji yetersizliği veya kısıtlamaları nedeniyle üretimin durması,

- Grev veya yangın, tabii afetler nedeniyle üretimin zorunlu olarak durması,

gibi nedenler yüzünden üretim zaman zaman aksayabilmektedir.

İşte bu tip üretim durmaları nedeniyle işgücü için ödenen ücretler boşa geçen işçiliği oluşturmaktadır.

Boşa geçen işçiliğin o dönem üretilen tüm ürünlere, bir dağıtım anahtarı ile dağıtılabilmesi için “730 Genel Üretim Giderleri” hesabına alınması gerekir. Ancak boşa geçen işçilik işletmenin kontrol edemediği tabii afet, grev gibi nedenlerden oluşuyorsa “680 Çalışmayan Kısım Gider ve Zararları” hesabına alınmalıdır.

Fazla Mesai ödemeleri

Fazla mesai ücreti iki bölümden oluşur, birincisi fazla mesai ücretinin kendisi, ikincisi ise fazla mesai zammı.

Fazla çalışma özellikle belirli bir ürün için yapılıyorsa, fazla mesai ücretinin tamamı (fazla mesai ücreti + fazla mesai zammı o ürünün direkt işçilik gideri olması gerekir, dolayısıyla bu tip ücret ödemesi “720 Direkt İşçilik Giderleri” hesabına alınabilir.

Fazla çalışma özellikle belirli bir ürün için yapılmıyor ise fazla mesai ücreti “730 Genel Üretim Giderleri” hesabına alınıp, dağıtım anahtarları vasıtasıyla üretim maliyetlerine yüklenebilir.

Ayrıca gece vardiyası için verilen ilave primler gibi ücretler de “730 Genel Üretim Giderleri” hesabına alınabilir.

Yıllık İzin ve İkramiye Ödemeleri

Üretim bölümlerine ait yıllık izin ve ikramiyelerin, yıllık toplam tutar olarak bir tahmini yapılarak bu tutarın “373 Maliyet Giderleri Karşılığı” hesabı ile aylık eşit tutarlarda “730 Genel Üretim Giderleri” hesabına gider kaydedilmesi ve yine dağıtım anahtarları vasıtasıyla üretim maliyetlerine yüklenmesi gerekir.

Çünkü yıllık izin ve ikramiyelerin sadece ödendiği dönemdeki ürünlerin maliyetine verilmesi doğru olmayacaktır. Bu yapılırsa sunî olarak o dönemdeki ürün maliyetleri yüksek çıkacaktır. Halbuki yıllık izin ve ikramiyeler genel olarak tüm yıl için verilmektedir.

Kıdem Tazminatı

Kıdem tazminatı işletmeler için önemli gider kalemini oluşturur. Bu giderin ödendiği zaman gider kaydedilmesi yerine her yıl için bir hesaplama yaparak karşılık ayrılması suretiyle gider hesaplarına alınması işletme kârlılığının daha doğru hesaplanmasını sağlar.

Tek düzen hesap plânındaki “472 Kıdem Tazminatı Karşılığı” hesabı ile “372 Kıdem Tazminatı Karşılığı” hesabı bu işlem için kullanılır.

Yıllık olarak hesaplanan kıdem tazminatı yükü, ilgili gider hesabına borç ( 730 Genel Üretim Giderleri, 760 Pazarlama Satış ve Dağıtım Giderleri, 770 genel Yönetim Giderleri gibi), “472 Kıdem Tazminatı Karşılığı” hesabına alacak kaydedilir.

Bu şekilde üretim maliyet merkezleri ile ilgili kıdem tazminatı karşılığı da “730 Genel Üretim Giderleri” hesabına borç kaydedilerek ürün maliyetlerine dağıtılır.

Tek düzen hesap plânına göre, izleyen dönemde ödenmesi beklenen kıdem tazminatı karşılık tutarları “472 Kıdem Tazminatı karşılığı” hesabından çıkartılarak, “372 Kıdem Tazminatı Karşılığı” hesabına alacak kaydedilir.

Ödenen kıdem tazminatı doğrudan gider yazılmayarak, “372 Kıdem Tazminatı Karşılığı” hesabına borç kaydedilir.

Böylece üretim maliyetinin ikinci kalemi olan işçilik giderlerini de özet olarak incelemiş olduk.

VOLKAN KARA

S. M. Mali Müşavir