Forum

Amortisman tabi malların sigorta tazminatları;
Madde 329 - Yangın, deprem, sel, su basması gibi afetler yüzünden tamamen veya kısmen ziyaa uğrayan amortismana tabi iktisadi kıymetler için alınan sigorta tazminatı bunların değerinden ( Amortismanlı olanlarda ayrılmış amortisman çıktıktan sonra kalan değerden) fazla veya eksik olduğu taktirde farkı kar veya zarar hesabına geçirilir.
(2365 sayılı Kanunun 57'nci maddesiyle eklenen fıkra) üç yıldan önce işin terki, devri veya işletmenin tasfiyesi halinde bu tazminat fazlası, o matrahına eklenir.
(2365 sayılı Kanunun 57'nci maddesiyle eklenen fıkraya) Yukarıdaki esaslar dahilinde yeni değerlerin iktisabında kullanılan tazminat fazlası, yeni değerler üzerinden bu kanun hükümlerine göre ayrılacak amortismanlara mahsup edili. Bu mahsup tamamlandıktan sonra itfa edilememiş olarak kalan değerlerin amortismanına devam olunur.
143 SIRA NO'LU VERGİ USUL KANUNU GENEL TEBLİĞİ
L – Amortismana Tabi Malların Sigorta Tazminatına İlişkin Değişiklikler :
Değişiklikten önceki 329 uncu maddede, belli haller sonucu, ziyaa uğrayan amortismana tabi iktisadi kıymetler için alınan sigorta tazminatının ikdisadi kıymetin mukayyet değerini aşan kısmının, satış halinde olduğu gibi geçici bir hesaba alınabileceği belirtilmiş ise de, yenileme halinde, bu suretle doğan karın, yeni değerler üzerinden ayrılacak amortismanlara mahsup edileceğine dair bir hükme yer verilmemişti. Satış ila zarar dolayısıyle tazminat alma arasında mahiyet farkı olmadığından, bu iki durum arasında paralelliği sağlamak amacıyla 329 uncu maddenin sonuna bir fıkra eklenmiştir. Fıkra hükmüne göre, yeni değerlerin iktisabında kullanılan tazminat fazlası, bu değerler üzerinden ayrılacak amortismanlara mahsup edilerek, mahsup tamamlandıktan sonra itfa edilmemiş olarak kalan değerlerin ise amortismanına devam olunacaktır. Ayrıca, satış halinde olduğu gibi, bekleme süresi dolmadan işin terki, devri veya işletmenin tasfıyesi halinde, tazminat fazlasının o yılın vergi matrahına ekleneceği hükme bağlanmıştır.
Uygulamada çok sık karşılaşılmasa da vergi mevzuatımızda düzenlenmiş yenileme fonu,
firmanın pozisyonuna göre gerek vergi ertelemesi gerekse de sabit kıymetlerin yenilenmesinde teşvik edici bir unsur olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu yazı ana hatlarıyla yenileme fonunun dayanağı ve muhasebe uygulamasına açıklık getirmek amacıyla yazılmıştır.
YENİLEME FONU UYGULAMASINA İLİŞKİN MUHASEBE KAYITLARI:
Yenileme fonu uygulamasına aşağıdaki örneklerle daha iyi açıklayabiliriz.
ÖRNEK 1: (X) A.Ş. Aktif değeri 7.000 TL ve birikmiş amortisman tutarı 3.000 TL olan makineyi 30.11.2010 tarihinde 5.000 TL ye LTD.STİ. ye satmıştır. Satıştan doğan karı da yenileme fonuna almıştır. İşleme ilişkin muhasebe kaydı aşağıdaki gibidir.
_______________________ / _____________________
100 Kasa 5.900
257 Birikmiş Amortismanlar 3.000
253 Tesis, Makine ve Cihazlar 7.000
391 Hesaplanan KDV 900
679 Diğer Olağandışı Gelir ve Karlar 1.000
İktisadi kıymetin satış kaydı
______________________ / ________________________
679 Diğer Olağandışı Gelir ve Karlar 1.000
549 Özel Fonlar (Yenileme fonu) 1.000
İktisadi kıymetin yenileme fonuna alınması
______________________ / ________________________
(X) A.Ş. 15.12.2010 tarihinde 10.000 TL tutarında yeni bir makine satın almıştır. Amortisman oranı %10 olan makineye 1.000 TL amortisman ayırmıştır. Buna ilişkin yevmiye kaydı;
_______________________ / _____________________
549 Özel Fonlar(Yenileme fonu) 1.000
257 Birikmiş Amortismanlar 3.000
Yeni makinenin %10 amortisman kaydı
______________________ / ________________________ÖRNEK 2: Birinci örneğimizdeki makinemiz 5.000 TL ye sigorta ettirilmiştir. Bu
makinemiz yangın çıkması nedeniyle hasara uğramıştır. Sigorta şirketi sigorta bedeli olan 5.000 TL yi ödemiştir. Bu açıklamalara göre muhasebe kayıtları şu şekilde yapılacaktır. KDV sini dikkate almaz isek;
_______________________ / _____________________
100 Kasa 5.000
257 Birikmiş Amortismanlar 3.000
253 Tesis, Makine ve Cihazlar 7.000
679 Diğer Olağandışı Gelir ve Karlar 1.000
Hasara uğrayan makinenin sigorta tazminatının alınması
_______________________ / _____________________
679 Diğer Olağandışı Gelir ve Karlar 1.000
549 Özel Fonlar(Yenileme fonu) 1.000
Hasara uğrayan makinenin yenileme fonuna alınması
______________________ / ________________________
SONUÇ:
Yenileme fonu uygulamasında esas amaç, amortismana tabi iktisadi kıymetlerin
yenilenmesini teşvik etmektir. Fiktif kârların önlenmesine yönelik, vergi kanunlarına dayanılarak kullanılan bir vergi erteleme yolu olarak görülmemelidir. Yenileme fonu uygulaması ihtiyaridir, karar tamamen işletmenin tasarrufundadır. Ayrıca yenileme fonu uygulamasında madde hükmünden hareketle ortaya çıkan yenileme süresi başlangıcı ile ilgili tereddüt, bir an önce çözüm bulunarak ortadan kaldırılmalıdır. Bize
göre başlangıç yılı, pasif hesapta 3 yıl kalması deyimi nedeniyle satışı yapılan yıldan sonraki yıl başlar.TMS'ye göre, satılan kıymetin niteliğine göre yenilenmesi zorunlu olan veya yenileme kararı alınarak gerekli girişimlerde bulunan bir maddi duran varlığın satışından elde edilen karın,
önce 679 no.lu hesaba alınması ve satışın yapıldığı dönemin sonunda 549 no.lu hesaba aktarılması gerekmektedir.