Forum

KAYBOLAN FATURALAR (Hasan Zeki SÜZEN - YMM)



İşletmelerin faaliyetlerini değişik mekanlarda yürütmeleri, basılı kağıt envanterlerinde aksaklıklar ve benzeri nedenlerle başta fatura olmak üzere bazı belgeler kaybolmaktadır. Hatta bazı durumlarda defterlerin bile kaybolduğu malumdur. Bilgisayar ortamında defter tutma uygulaması başlandıktan sonra artık fiziki kayıplara pek rastlanmıyor.



Bu yazımızda faturaların kaybolması halinde vergi uygulaması bakımından alınabilecek önlemlere değineceğiz.



1- Vergi İdaresinin Uygulaması:


Yazımızın sonunda özetlerini vereceğimiz yargı kararlarının içeriğinden de anlaşıldığı üzere, yargı kararları idarenin uygulamasını benimsemiş durumdadır. Yerleşen uygulamaya göre faturaların kaybolduğu dönemde hesaplanan fatura başına ortalama hasılat tutarı kaybolan fatura sayısıyla çarpılarak matrah farkı tesis edilmektedir.



Kayıp faturalar, ya mükellefin kendiliğinden bildirmesi ya da idarenin tespiti ile ortaya çıkmaktadır. Hasılat tespiti denetim elemanlarının incelemesiyle yapılmaktadır. Gerçekten kaybolan faturalar muhasebe bakımından hiçbir iz taşımamaktadır. Dolayısıyle, kaybolduğunun mükellef tarafından, kullanıldığının idare tarafından ispat edilmesi gereklidir.



Vergi incelemesinin amacı ödenmesi gereken verginin doğruluğunu tespit etmektir. Dolayısıyle, denetim elemanlarının envanter imalat, randıman hesapları ile kayıp faturalara ilişkin hasılata ulaşması beklenir.

Öte yandan, vergiyi doğuran olayın esası mükellefle ilgili para ve mal hareketlerini ortaya çıkarmaktır. Bu tespitler yapılmadan aritmetik işlemle matrah farkı tesisi varsayımına dayalı matrah farkı yaratmaktan başka bir şey değildir.







2- Mükellefin Yapacağı İşlemler:

Faturaların kaybolduğunun anlaşıldığı tarihe kadar ilk yapılacak iş olayın işletme içinde düzenlenecek bir tutanakla tespit edilmesidir. Düzenlenen tutanakta işletmeyle ilgili muhasebe sorumlusu, sahip veya genel müdür ile satış bölümü sorumlusunun imzaları bulunmalıdır. Tespit tutanağında; kaybolan faturaların seri ve no’su, gerekli araştırmanın yapılmasına rağmen bulunmadığı, gazete ilanının verileceği mahkeme tespiti ve vergi dairesine bildirim konularına yer verilir.



Bu işlemden sonra bir gazeteye ilan verilmesi gerekiyor. İlan metninde kayıp faturaların seri ve sıra no’su ile adedine yer verilir.



Daha sonra tutanak ve gazete ilanıyla birlikte, olayın tutanağa bağlandığı tarihten itibaren (15) günü geçirmeden mahkemeye başvurularak tespit davası açılmalıdır. Dava dilekçesinde kayıp faturaların geçersizliği ve zayi belgesi verilmesi talep edilmelidir.



Mahkeme kararı alındıktan sonra (lehe veya aleyhe) bir dilekçe ekinde tutanak ve gazete ilanı ile birlikte vergi dairesine bildirimde bulunulur.



Önceki bölümde değindiğimiz üzere, dilekçede işletmenin ilgili dönemde envanter, randıman, imalat, para ve mal hareketi hakkında ayrıntılı bilgiler verilmelidir. Bu şekilde idare tatmin olursa matrah farkı tesisi yoluna başvurmayabilir.





3- Vergi Yargısının Kararları:

Eski tarihli yargı kararları mükellef lehinedir. Bu kararlarda faturalar seri ve sıra takip etmekle birlikte kaybolan faturaların kullanıldığı konusunda idarece bir tespit yapılmadan varsayıma dayalı vergi tarhiyatı yapılmayacağından bahsedilmektedir.

Ayrıca kaybolan faturaların diğer mükelleflerin defterlerine gider olarak kaydedildiği konusunda idarece bir tespit yapılmış olmalıdır. Kayıp faturaları kendiliğinden idareye bildiren mükellefin iyi niyetli olduğunun kabulü gerekir. Kayıp bildiriminin kısa süre içinde yapılmış olması da mükellef lehine değerlendirilmektedir.

Daha sonra verilen ve bir kısmı dava dairelerine ait kararlar mükellef aleyhindedir.



Bu kararlarda, vergi usul yasasına göre faturaların belli bir sıra takip etmesi ve bu sıraya göre düzenlenmesi, dolayısıyle önceki faturaların da kullanıldığının kabulü gerektiğine değinilmektedir. Ayrıca kayıp faturaların kullanılmadığının ticari örf ve teamüle göre ve diğer ispat vasıtalarıyla mükellef tarafından ispat edilmesi istenmektedir.



Konu hakkında verilen bazı yargı kararlarının özeti aşağıya alınmıştır:



Danıştay Vergi Dava Daireleri Genel Kurulu

Tarih : 07.04.2000

Esas No : 1999/441

Karar No: 2000/134



Faturaların Belli Bir Sıraya Göre Düzenlenmesi

Cilt halindeki faturalarınbelli bir sıra takip etmesi ve bu sıraya göre düzenlenmesi gerektiğinden, kullanıldığı tespit edilen faturalardan önceki faturaların da kullanıldığının kabulü gerekir.

İzinsiz bastırılan bir adet faturanın kullanıldığı tespit edildiğinde ve bu husus davacı tarafıdan da kabul edildiğine göre, izinsiz bastırılmış olsa dahi tek faturanın bastılrılması ekonomik ve ticari icaplara uygun olmadığından, kullanıldığı saptanan faturanın izinsiz olarak bastırılan bir cildin içerisindeki fatura olduğu ve numara sırasına göre, söz konusu faturadan önceki faturaların tamamının kullanıldığının kabulü, Vergi Usul Kanununun 3’üncü maddesinin (B) bendi hükmü gereğidir. Olayda ise söz konusu faturaların basılmadığına ve kullanılmadığına ilişkin herhangi bir kanıt mevcut olmayıp, durumun özelliğine göre, matrahın belirlenmesinde kullanılan fatura tutarının esas alınmasında da hukuka aykırılık bulunmadığından, aksi yönde verilen ısrar kararında yasal isabet görülmemiştir.



Danıştay Dokuzuncu Daire



E. 1998/1351 – K.1999/2096

Özü : Kaybolduğu Bildirilen Faturaların Kullanıldığı Yönünde Bir Tespit Yapılmadan Vergi Salınamaz.

İstemin Özeti : Yükümlü adına tarh edilen KDV’nin iptali istemiyle açılan davayı: dosyanın incelenmesinden yükümlünün işini terk ettiği, işi terk sırasında fatura ve sevk irsaliyesinin kaybolduğu vergi daiaresine bildirildiği, bunun üzerine yapılan vergi incelemesinde inceleme elemanınca davacının kullandığı beş adet fatura ile elde edilen hasılatın……





Danıştay Dördüncü Daire

Tarih : 24.09.1998

Esas No : 1998/1568

Karar No : 1998/3290



VUK Md. 30 Faturaların Kaybolduğunu Kendiliğinden Bildiren Mükellefe Matrah Farkı Bulunamayacağı

Bir cilt faturayı kaybettiğini kendiliğinden vergi dairesine bildiren mükellefin, sözkonusu faturaları kullandığı yöününde bir tespit olmadan, kıyas yoluyla matrah farkı bulunamaz.





Danıştay Dokuzuncu Daire

Esas No : 1999/2428

Karar No : 2001/998

Özet : Boş olarak kaybolduğu ileri sürülen Fatura cildinin, varsayımla kullanıldığı kabul edilerek bulunan matrah farkı üzerinden cezalı tarhiyat yapılmayacağı Hk.





Yargıtay 11. Hukuk Dairesi

Tarih : 23.01.2006

Esas : 2005/442

Karar : 2006/365



FATURALARIN ÇALINDIĞININ TESPİTİ (Boş Faturalar Hakkında Zayi Belgesi İstenemeyeceği Davacının 15 Günlük Hak Düşürücü Süreyi de Geçirdiği Gerekçesiyle Davanın Reddine Karar Verilmesinin İsabetsiz Olduğu)
FATURALARIN GEÇERSİZLİĞİNE KARAR VERİLMESİ TALEBİ (Boş Faturalar Hakkında Zayi Belgesi İstenemeyeceği Davacının 15 Günlük Hak Düşürücü Süreyi de Geçirdiği Gerekçesiyle Davanın Reddine Karar Verilmesinin İsabetsiz Olduğu)
ZAYİ BELGESİ (Boş Faturalar Hakkında İstenemeyeceği Davacının 15 Günlük Hak Düşürücü Süreyi de Geçirdiği Gerekçesiyle Davanın Reddine Karar Verilmesinin İsabetsiz Olduğu)



Ticaret Kanunu Md. 63, 68

Özet : Davacı faturaların çalındığının tespitine ve geçersizliğine karar verilmesini talep ve dava etmiştir. Mahkemece, iddia ve dosya kapsamına göre, boş faturalar hakkında zayi belgesi istenemeyeceği, öte yandan, davacının 15 günlük hak düşürücü süreyi de geçirdiği gerekçesiyle, davanın reddine karar verilmesi isabetsizdir.



Karar : Davacı vekili, müvekkil şirketin 14 adet faturayı içerir bir cilt fatura koçanının, şirket elemanının otomobili içerisinde 22.12.2003 günü otonun camının kırılarak çalındığını, faturaların kullanılması halinde şirketin zarara uğrayacağını ileri sürerek, faturaların çalındığının tespitine ve geçersizliğine karar verilmesini talep ve dava etmiştir.



Mahkemece, iddia ve dosya kapsamına göre, boş faturalar hakkında zayi belgesi istenemeyeceği öte yandan, davacının 15 günlük hak düşürücü süreyi de geçirdiği gerekçesiyle, davanın REDDİNE karar verilmiştir.



Danıştay Vergi Dava Daireleri

Tarih : 06.07.2006

Esas No : 2006/89

Karar No : 2006/216

(213 sK, VUK Md. 3/B)



Kaybolan Faturalar

Kaybolan 10 cilt faturadan sonuncu ciltten bazılarının kullanıldığının tespiti halinde sonuncu cildin kullanıldığının kabulü gerekeceği hk.



Danıştay Yedinci Daire

Tarih : 25.06.2001

Esas No : 2000/6998

Karar No : 2001/2354



Kullanılmayan Faturaların İbraz Edilememesi

Kullanmadığı faturaları ibraz edemeyen mükellef adına takdir komisyonu kararına dayanılarak tarhiyat yapılmaz.

İstemin Özeti : Akaryakıt istasyonu işletmeciliği işini terk eden davacı şirketin, kullanmadığı 4 cilt faturayı, kaybettiğinden bahisle vergi…..





Danıştay Vergi Dava Daireleri Kurulu

Esas No : 2005/172

Karar No : 2005/279

Özü : En Son Kullanılan faturadan önceki faturaların da kullanıldığının kabulü gerekir.

İstemin Özeti : Davacı işlemlerinin incelenmesi sonucu bir kısım hasılatını sahte fatura ile belgelendirdiği yolunda düzenlenen vergi inceleme raporuna dayanılarak adına resen katma değer vergisi salınmış kaçakçılık cezası kesilmiştir.



Vergi Mahkemesi kararıyla nakliyecilik faaliyetinde bulunan davacının Anonim Şirketine düzenlenmiş olduğu faturayı Vergi Usul Kanunu hükümlerine aykırı bir şekilde bastırıldığının tespiti üzerine bu faturanın tek olarak basılamayacağı izinsiz bastırılan faturaların bir cilt olduğu ve bu faturaların numaraları arasında kalan toplam 29 adedin…



Yaptığımız çalışmada kaybolan faturalarla ilgili bir tebliğ hükmüne ve içtihadı birleştirme kararına rastlanmamıştır. Böyle önemli bir konuyu Bakanlığın dalgalanmaya bırakmaması gerekir. Ya içtihad birleştirme kararının çıkması hızlandırılmalı, ya da bir tebliğ veya iç genelge hazırlanarak konu çözüme ulaştırılmalıdır.

fatura kocanini kayip ettim veya calindi gazateye kayip ilan ve vergi dsyresine bildirmem yeterlimidir hakkimda cezayi bi islem uygulanirmi bilginiz varmi