Forum

Kantin Kirasında KDV Tevkifatı Hakkında Bilinmesi Gerekenler ve Mahkeme Kararı


Anayasa Mahkemesi, 17.08.2015 tarih 29448 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 2013/3244 başvuru numaralı kararı ile okul aile birliklerinin kantin kiralama işlemlerinin KDV tevkifatı uygulamasıyla ilgili olarak, yapılması gereken işlemlere yönelik kararını, yeniden yargılama yapmak üzere Balıkesir Vergi Mahkemesine göndermiştir. [1]
Uygulamada Mülkiyeti Hazineye ait olup, Milli Eğitim Bakanlığı’na tahsisli okul ve kurumlardaki kantin, açık alan, salon ve benzeri yerlerin okul aile birliklerince bizzat işletilmesi ile üçüncü kişilere işlettirildiği yani, işletme hakkının yapılan ihalelerle başka kişi veya firmalara kiralanması yoluna gidildiği durumlarda vergilendirme değişmektedir.
Okul ve kurumlardaki kantin, açık alan, salon ve benzeri yerlerin okul aile birlikleri tarafından işletilmesi durumunda vergilendirmenin ne şekilde yapılması gerektiği 11 No’lu Kurumlar Vergisi Sirkülerinde açıklanmış bulunmaktadır. Buna göre, bulunduğu okul bünyesinde ve okul adına faaliyet gösteren anılan birliklerin söz konusu yerleri işletmeleri halinde, Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 1/C ve 4 üncü maddesi hükümleri uyarınca iktisadi kamu müessesesi olarak kurumlar vergisi mükellefiyetinin tesis ettirilmesi ve mükellefiyetle ilgili ödevlerini yerine getirmesi gerekir. Vergisel yükümlülüklerin yerine getirilmesinden, okul aile birliği yönetiminde bulunanlar sorumludur. Söz konusu yerlerin üçüncü kişilere işlettirildiği yani, işletme hakkının yapılan ihalelerle başka kişi veya firmalara kiralanması yoluna gidildiği durumlarda ise okul aile birliklerinin vergisel yükümlülüğü bulunmamakta olup, tüm vergisel yükümlülükler işletme hakkını kiralayanlarda bulunmaktadır. [2]
Uygulamada ise bu noktada; kira stopajı yapılıp yapılmayacağı, yapılacaksa sebebi, hangi beyanname ile beyan edileceği konularında mükellefler tarafından tereddütler yaşanmaktadır.
Konuyla İlgili Mevzuat ve Değerlendirmelere Bakıldığında;
3065 Sayılı KDV Kanunu’nun “Kapsam” başlıklı 1. maddesinde “Türkiye'de yapılan aşağıdaki işlemler katma değer vergisine tabidir:
1. Ticarî, sınaî, ziraî faaliyet ve serbest meslek faaliyeti çerçevesinde yapılan teslim ve hizmetler,
2. Her türlü mal ve hizmet ithalatı,
3.Diğer faaliyetlerden doğan teslim ve hizmetler” denildikten sonra, diğer faaliyetlerden doğan teslim ve hizmetler aynı yasa maddesinin f bendinde “Gelir Vergisi Kanunu’nun 70 inci maddesinde belirtilen mal ve hakların kiralanması işlemleri” olarak belirtilmiştir.
Mal ve hakların KDV’ye tabi olduğu konusunda Gelir Vergisi Kanunu’na atıf yapılmış olup, Gelir Vergisi Kanunu’nun 70. maddesinde belirtilen 5.kısımda ise;
“ 5. Arama, işletme ve imtiyaz hakları ve ruhsatları, ihtira beratı (İhtira beratının mucitleri
veya kanunî mirasçıları tarafından kiralanmasından doğan kazançlar, serbest meslek
kazancıdır.), alameti farika, marka, ticaret unvanı, her türlü teknik resim, desen, model, plan ile sinema ve televizyon filmleri, ses ve görüntü bantları, sanayi ve ticaret ve bilim alanlarında elde edilmiş bir tecrübeye ait bilgilerle gizli bir formül veya bir imalat usulü üzerindeki kullanma hakkı veya kullanma imtiyazı gibi haklar. “ olarak tanımlanmıştır. [3]
KDV Kanunu’nun 1. maddesinden; “Gelir Vergisi Kanununun 70’inci maddesinde belirtilen mal ve hakların kiralanması işlemleri”nin dolayısıyla, işletme hakkının kiralanması işleminin “diğer faaliyetlerden doğan teslim ve hizmetler” başlığının alt bentlerinde sayılmasından, söz konusu kiralama işlemlerinin KDV’ye tabi olması için herhangi bir ticarî, sınaî, ziraî faaliyet ve serbest meslek faaliyeti çerçevesinde yapılma zorunluluğuna bağlanmadığı anlaşılmaktadır.
Buna bağlı olarak, okul aile birliklerinin iktisadi faaliyette bulunup bulunmadığına veya kâr amacı güdüp gütmediğine bakılmaksızın söz konusu işletme hakkı kiralama işlemi katma değer vergisine tabi olup, KDV Kanunun 1. maddesinin 3. fıkrasında “Bu faaliyetlerin kanunların veya resmî makamların gösterdiği gerek üzerine yapılması, bunları yapanların hukukî statü ve kişilikleri, Türk tabiyetinde bulunup bulunmamaları, ikametgâh veya işyerlerinin yahut kanunî merkez veya iş merkezlerinin Türkiye'de olup olmaması işlemlerin mahiyetini değiştirmez ve vergilendirmeye mani teşkil etmez.” denilmek suretiyle okul-aile birliklerinin kanunla kurulan birlikler olması, kamu tüzel kişiliklerinin olmaması veya özel hukuki statülerinin bulunmuş olmasının işletme hakkının kiralama işleminin KDV’ye tabi olmasına engel teşkil etmediği anlaşılmaktadır.
KDV Kanunu’nun 17. maddesindeki “Diğer istisnalar” başlığı altında “İktisadi işletmelere dahil olmayan gayrimenkullerin kiralanması işlemleri” istisna kapsamına alınmıştır. Gayrimenkuller esas niteliği bakımından bir yerden başka bir yere taşınması mümkün olmayan, dolayısıyla yerinde sabit olan mallardır. Bunlar Türk Medeni Kanunu’nun 632. Maddesinde “arazi, tapu siciline müstakil ve daimi olmak üzere ayrıca kaydedilen haklar ve madenler” olarak sayılmıştır.
Yukarıdaki açıklamalara istinaden, okul aile birliklerince yapılan söz konusu kiralama işlemlerinin; somut bir kavram olarak gayrimenkulün kiralama işlemi değil, soyut bir kavram olan işletme hakkının kiralanması olduğu ve dolayısıyla, GVK’nın 70/5 md. yer alan arama, işletme ve imtiyaz hakları gibi hakların kiralanması KDV’ye tabidir. Anılan haklar gayrimenkul özelliğinde bulunmadığı için KDV Kanunu’nun 17/4-d md. hükmüne göre istisnadan yararlanmayacağı belirtilmektedir.
Öte yandan, KDV Kanunu’nun 9. maddesinde; Maliye Bakanlığı’nın gerekli görülen hallerde, vergiye tabi işlemlere taraf olanları verginin ödenmesinden sorumlu tutulabileceği hükme bağlanmıştır. 30 Seri No’lu KDV Genel Tebliğinde;
“F-Kiralama ve Reklam Verme İşlemlerinde Sorumluluk Uygulaması" alt başlığında “...kiralama işlemleri ile ilgili katma değer vergisinin; kiraya verenin başka faaliyetleri nedeniyle gerçek usulde katma değer vergisi mükellefiyetinin bulunmaması ve kiralayanın da gerçek usulde katma değer vergisi mükellefi olması durumunda kiralayan tarafından sorumlu sıfatıyla beyan edileceği…” düzenlenmiştir.
Dolayısıyla, okul-aile birliklerinin gerçek usulde KDV mükellefiyetleri bulunmaması ve okul kantin işletmelerinin ise gerçek usulde KDV mükellefiyetlerinin bulunması nedeniyle, işletme hakkının kiralanması işlemi sonucunda ortaya çıkan KDV, okul kantin işletmeleri tarafından, 2 No’lu KDV beyannamesi ile beyan edilip ödenmesi gerekmektedir. [4]
Özetle:
Mülkiyeti hazineye ait olup Milli Eğitim Bakanlığına tahsisli veya bağlı, okul ve kurumlardaki kantin, açık alan, salon ve benzeri yerlerin okul aile birliklerince işletilmesi veya işlettirilmesi konusuyla ilgili olarak mevcut düzenlemelere göre; okul-aile birlikleri ile okul ve kurumlardaki kantin işletmecileri arasında yapılan sözleşmede belirtilen işletme hakkının kiralanması işleminin KDV’ye tabi olduğu, kiralama işleminin, işletme hakkının kiralaması olduğundan istisna kapsamanı girmediği okul kantin işletmeleri tarafından 2 No’lu KDV beyannamesiyle beyan edilmesi gerektiği belirtilmektedir.

Kaynaklar:
1 Anayasa Mahkemesi Başkanlığı 2013/3244 numaralı Karar.

2 Kurumlar Vergisi Sirküleri, No:11, Tarih:05.08.2004, Sayı: KVK-11/2004-9/Okul Aile Birlikleri-1.

3 Resmi Gazete, Tarih:02.11.1984, Sayı:18563, Katma Değer Vergisi Kanunu, Kanun No:3065.

4 Resmi Gazete, Tarih:16.12.1988, Sayı:20021, Katma Değer Vergisi Genel Tebliği, Seri N

Ayşenur Güngör
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir