Forum

Sınıf Değiştirme Hadleri İçin Hangi Yılı Baz Alacağız?
Her yıl sonu tartışılan bir konudur bu: "Sınıf değiştirme hadleri için bu yıl yayımlanan hadleri mi, yoksa geçen yıl yayımlanan hadleri mi kullanacağız?" Kimi mesleği kimden öğrendiyse ona uyar, kimi mantığını kullanır vs vs. Sonuç olarak kimi geçen yılı baz alır, kimi geçen yıla yeniden değerleme uygular ve tahmin ederek işini yapar.

Bilgileri güncellemek adına sizlere bir Danıştay Kararı ve VUK 150 Nolu tebliği paylaşmak isterim. Ne yapacağımıza birlikte karar verelim;

Danıştay Üçüncü Daire
Tarih 17.11.1994
Esas No 1994/1411
Karar No 1994/3759

Defter tutma hadleri ile ilgili olarak her ilan edilen alış ve satış tutarlarının ne şekilde ve hangi yıl itibariyle göz önüne alınacağı hk.

İstemin Özeti: Uyuşmazlığın çözümü; 1990 takvim yılındaki mal alış ve satış tutan Kanun’daki hadleri aşmakla birlikte, 1991 takvim yılında tutulacak defterlerin tayinini öngören 20.12.1990 Gün ve 90/1281 Sayılı Bakanlar Kurulu Kararında yayımlanan hadleri aşmayan davacının 1991 takvim yılında bilanço esasına göre mi yoksa işletme hesabı esasına göre mi defter tutması gerektiği hususunun belirlenmesine bağlı bulunmaktadır.

Karar: 213 Sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 180. maddesinin (b) fıkrasında; iş hacmi bakımından II. sınıfa dahil tüccarların bir hesap döneminin iş hacmi 177. maddede yazılı hadlerden % 20′yi aşan bir nispette fazla olursa, bunların bu şartın tahakkukunu takip eden hesap döneminden başlayarak 1. sınıfa geçecekleri öngörülmüştür. Aynı Kanun’un 177. maddesinin 3239 Sayılı Kanun’la değişik 1. bendinde satın aldıkları malları olduğu gibi veya işledikten sonra satan ve yıllık alımlarının tutarı 100.000.000 lirayı veya satışlarının tutarı 120.000.000. lirayı aşanların 1. sınıfa dahil olacakları açıklanmış olup bentte yazılı bu tutarlar daha sonra 27.12.1989 Gün ve 89/14921 Sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile alımlar 200.000.000 liraya, satışlar 240.000.000. liraya, 20.12.1990 Gün ve 90/1281 Sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile de alımlar 300.000.000. liraya, satışlar 360.000.000 liraya çıkarılmış bulunmaktadır. Söz konusu kararnamelerden 89/14921 Sayılı •Kararname ile tespit edilen 200.000.000. liralık yıllık alım tutarının 1990 takvim yıllında 90/1281 Sayılı Kararname ile tespit edilen, 300.000.000. liralık yıllık alım tutarının da 1991 takvim yılında tutulacak defterlerin tayininde nazara alınacağı açık bir şekilde belirtilmiştir. Olayda davacının 1991 takvim yılında hangi esasa göre defter tutacağının tayini uyuşmazlık konusu olduğundan, bu belirlemede 1990 takvim yılında tutulacak defterlerin tayininde esas alınacak tutarı öngören 89/14921 Sayılı Kararnamenin değil, 1991 takvim yılında tutulacak defterlerin tayininde esas alınacak tutarları öngören 90/1281 Sayılı Kararnamenin uygulanması gerekmektedir. Bu durumda davacının 1990 yılındaki 241.980.786. liralık alış 269.088.591 liralık satış tutarı bu kararnamede öngörülen 300.000.000 liralık alış ve 360.000.000 liralık satış tutarını aşmadığından 1991 takvim yılında işletme asasına göre defter tutmaya devam etmesi gerektiği anlaşıldığından Vergi Mahkemesi kararının vergi aslı ve buna bağlı kusur cezası ile fon kesintisine ilişkin hüküm fıkralarını onayan Samsun Bölge idare Mahkemesi kararında hukuka uyarlık görülmemiştir.

Açıklanan nedenlerle Danıştay Başsavcısı tarafından yapılan temyiz isteminin kabulü ile Samsun Bölge İdare Mahkemesinin 9.5.1994 Gün ve E: 1994/4, K:1994/63 Sayılı Kararının, 2577 Sayılı idari Yargılama Usulü Kanunu’nun 51. maddesi uyarınca Kanun yararına ve hükmün hukuki sonuçlarına etkili olmamak üzere bozulmasına,




150 SIRA NO'LU VERGİ USUL KANUNU GENEL TEBLİĞİ

Resmi Gazete Tarihi: 04/02/1983
Resmi Gazete No: 17949


Bilindiği üzere, 21/1/1983 tarih ve 2791 sayılı Kanunun 4 ncü maddesiyle, 4/1/1961 tarih ve 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 177 nci maddesine eklenen fıkra ile defter tutma maktu hadlerinin herbirini ayrı ayrı üç katına kadar artırmak hususunda Bakanlar Kurulu yetkili kılınmıştır.
Nitekim, Bakanlar Kurulu bu yetkisini kullanarak, 21/1/1983 tarih ve 8/5946 sayılı karariyle sözkonusu hadleri bir kat artmış ve 149 sıra numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinde eski ve yeni defter tutma hadleri ile I'inci ve II'nci sınıf tüccarların hangi defterleri tutacakları belirtilmiştir.

Ancak, defter tutma hadlerinin artırılmış olması nedeniyle, işletme hesabı esasına göre defter tutmak isteyen mükelleflerin tereddütlerini gidermek amacıyla aşağıdaki açıklamaların yapılmasına gerek duyulmuştur.

Bakanlar Kurulu Karariyle değiştirilmezden önceki hadlere göre defter tasdik ettirip kullanmaya başlamış olan mükellefler, usul hukukunda mevcut olan lehteki hükümlerin uygulanması kuralı karşısında, diledikleri takdirde aşağıda belirtildiği gibi hareket edebileceklerdir.

1. a) 1982 yılında işletme hesabı esasına göre defter tutan fakat, değiştirilmezden önceki hadleri aşması nedeniyle bilanço esasına göre defter tasdik ettirip kullanmaya başlamış bulunan bir mükellef, yeni hadleri aşmadığı takdirde dilerse işletme hesabı esasına göre defter tutabilecektir.

b) 1982 yılında işletme hesabı esasına göre defter tutan fakat, değiştirilmezden önceki hadleri aşması nedeniyle bilanço esasına göre defter tutması gereken, ancak buna rağmen işletme hesabı esasına göre defter tasdik ettirerek kullanmaya başlamış bulunan bir mükellef, yeni hadleri aşmadığı takdirde işletme hesabı esasında defter tutmaya devam edecektir.

2. 1982 yılında bilanço esasına göre defter tutan ve 1983 yılında da aynı defteri tasdik ettirip kullanmaya başlamış bulunan bir mükellef, yeni hadlerin içinde kaldığı takdirde dilerse işletme hesabı esasına göre defter tutabilecektir.

3. Defter tutma hadlerinin tayininde Vergi Usul Kanununun sınıf değiştirme ile ilgili 179 ve 180 nci maddelerinin de gözönünde bulundurulması gerekmektedir.

Örneğin, 1982 yılında işletme hesabı esasına göre defter tutan ve satın aldığı mal bedeli, 180 inci maddede belirtilmiş olan % 20 oranı da dikkate alınarak 14.400.000.- liralık haddi aşmamış olan bir mükellef, dilerse 1983 yılnda işletme hesabı esasına göre defter tutmaya devam edebilecektir.

Keza, 1982 yılında bilanço esasına göre defter tutan ve satın aldığı mal bedeli, 179 ncu maddede belirtilmiş olan % 20 oranı da dikkate alınarak 9.600.000.- liralık haddin altına düşmüş olan bir mükellef de, dilerse 1983 yılında işletme hesabı esasına göre defter tutabilecektir.

4. Yeni defter tutma hadleri 1983 yılı başından itibaren geçerli olduğundan :

a) Bilanço esasına göre defter tutmakta iken yükseltilen hadler nedeniyle 1983 yılında işletme hesabı esasına göre defter tutmak isteyen mükellefler, Bakanlar Kurulu Kararı 22 Ocak 1983 tarihinde yürürlüğe konulduğu için ve Vergi Usul Kanununun 221 nci maddesinin 3 numaralı bendi hükmüne göre, sınıf değiştirme imkanı da bu tarihte doğduğundan dolayı, yeni tutacakları defterleri en geç 22 Şubat 1983 tarihine kadar tasdik ettirmek mecburiyetindedirler.

b) Bunun dışında, 1982 yılında işletme hesabı esasına göre defter tutmakta iken, eski hadleri aştığı için 1983 yılında bilanço esasına göre defter tutmaya başlamış olan mükellefler, yükseltilmiş olan hadleri aşmadıkları için tekrar işletme hesabı esasına göre defter tutmak istedikleri takdirde, keza Vergi Usul Kanununun 221 nci maddesinin 4 numaralı bendi hükmü gereğince bu defterlerini kullanmaya başlamadan önce tasdik ettirmek durumundadırlar.

Ancak, işletme hesabı esasına göre defter tutmak hakkını elde etmiş olan mükellefler, bu imkan 22 Ocak 1983 tarihinde doğmuş olduğu için her halukarda 22 Şubat 1983 tarihine kadar tercihlerini yaparak yeni defterlerini tasdik ettireceklerdir. Bu tarihten sonra sınıf değişikliği mümkün olmayacaktır.

5. Mükellefler, 1983 yılı için tasdik ettirip kullanmaya başladıkları bilanço esasındaki defterlerinin yerine, işletme hesabı esasına göre defter tutmaya karar verdikleri zaman tutmakta oldukları defterleri usulü dairesinde kapatıp işlemlerini yeni defterlerine kaydedebileceklerdir.

İşletme hesabına göre defter tasdik ettirenlerin, 1983 yılında bu usulü tercih ettikleri kabul edilecektir. İşletme hesabı esasına göre 22 Şubat 1983 tarihine kadar tasdik ettirilecek defterler kullanılmaya başlandıktan sonra, bilanço esasına göre tasdik ettirilmiş defterler kullanılmayacaktır.

Bu itibarla, mükellefler ya tutmaktan vazgeçtikleri defterlerindeki kayıtlarını yeni defterlerine aktarabilecekler veya eski defterlerini kapattıkları tarihten sonraki işlemlerini, yeni defterlerine kaydetmeye başlayacaklardır.

Yalnız, her iki halde de Vergi Usul Kanununun 253 üncü maddesi hükmü gereğince tutulan bütün defterlerin, ilgili bulundukları yılı takip eden takvim yılından başlayarak beş yıl süre ile muhafaza edilmeleri mecburidir.

Tebliğ olunur.



Yorumlarım:
Danıştay'ın Kararına: Özetle olayda 1991 takvim yılında tutulacak defterleri, 27.12.1989 yılında yayımlanan hadlere göre mi, 20.12.1990 yılında yayımlanan hadlere göre mi olacağı konusunda ihtilafa düşülmüş. Danıştay bu kararında 20.12.1990 tarihinde açıklanan hadlerin uygulanacağı yönünde karar vermiştir.

VUK 150 GT'ne: 4 madde net şekilde açıklamış, o yıllarca her ne olduysa hadlerin açıklanması gecikmiş ve 04.02.1983 tarihinde yayımlanan bu tebliğde diyor ki; 22.01.1983 tarihinde (http://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/17936.pdf) yayımlanan BKK yürürlülük tarihi 22.02.1983'tür. 1983 tarihi içinde kullanılacak defterler için, durumu şu olanlar, bunu yapsın, bu olanlar şunu yapsın. 1981 yılında açıklanan hadleri kullanılacak olsa neden bu tebliğde durumu kurtarmaya çalışsınlar?

SONUÇ: Karar ve tebliğe göre konuşacak olursak, yeni yılın hadleri için bu yıl sonunda yayımlanan hadleri baz alacağız.